Thuhej se në të gjithë historinë e Republikës së Postimeve nuk kishte ndodhur kurrë një mbledhje qeverie pa një aparat fotografik të gatshëm. Jo vetëm kaq, por, në mënyrë të habitshme, kishte raste kur mbledhjet kishin dështuar për shkak të mungesës së fotografit. Pa foto, vendimet ishin të pavlefshme. Pa foto, edhe ligjet binin. Dhe pa foto, vetë ekzistenca e shtetit vihej në dyshim.
Në orën nëntë të mëngjesit, korridoret e ministrive mbusheshin me zhurmën e hapave të shpejta, por jo për t’u hapur dosje apo për të firmosur dokumente. Jo, ato ishin hapa drejt sallës së grimit. Çdo ministër kishte dy grimierë të gatshëm: një për fytyrën dhe një për duart, në rast se duhej të shfaqeshin në ndonjë foto duke nënshkruar. Duart e një ministri nuk mund të dukeshin të lodhura, sepse lodhja ishte një fyerje për estetikën e shtetit.
Deputetët dhe ministratat kishin zhvilluar një talent të rrallë për të folur duke buzëqeshur në mënyrë perfekte. Kjo kërkonte ushtrime të përditshme para pasqyrës, si ushtarakët që ushtrojnë qitjen. “Një buzëqeshje e shtrembër është si një ligj i keqformuluar”, thoshte Kryetari i Kuvendit, i cili njihej si “profesori i fotogjenisë parlamentare”.
Shefat e departamenteve në mbarë administratën nuk mbanin më raporte pune. Ato mbanin albume. Albume të përvitshme të titulluara: Ne, në punë. Në këto albume gjendeshin dhjetëra faqe me foto nga takimet, ku shiheshin të gjithë të ulur, me një gotë ujë para, dhe të kapur me aparat nga anët më të mira.
Në vend të konferencave për shtyp për çështje të mëdha, si ekonomia, reforma apo marrëveshjet ndërkombëtare, organizoheshin seanca të portretizimit kombëtar. Në këto seanca, çdo i pranishëm duhej të kishte një kombinim të përkryer të kostumit, kravatës, këpucëve, dhe më e rëndësishmja: dritës. Për dritën ishte përgjegjës një departament i posaçëm i Ministrisë së Ndriçimit Fotografik, i cili kishte më shumë buxhet se Ministria e Shëndetësisë.
Për postimet në rrjetet sociale, ekzistonte një hierarki e rreptë. Një ministër nuk mund të postonte pa kaluar filtrat e pesë specialistëve të imazhit: një për përmbajtjen e tekstit, një për ngjyrën e sfondit, një për harmoninë e tonaliteteve midis veshjes dhe flamurit, një për rregullin e “të tretave” në kornizë, dhe i fundit, një poet zyrtar, i cili i jepte postimit një titull që të tingëllonte historik.
Kjo punë nuk ishte e lehtë. Një postim i thjeshtë, si “Takim pune me përfaqësuesit e sektorit bujqësor”, kërkonte të paktën tre ditë përgatitje: zgjedhjen e shallit të duhur për ngjyrën e domates, koordinimin e sfondit në përputhje me ngjyrën e grurit, dhe një foto ku duart e ministrit preknin me delikatesë një filiz, si një nënë që përkëdhel të porsalindurin.
Në një rast të famshëm, një delegacion i huaj u ankua se, gjatë një takimi, nuk kishte patur asnjë diskutim për çështjen e kontratës që kishin ardhur të nënshkruanin. “Nuk patëm kohë”, shpjegoi ministri vendas, “sepse duhej të përsëritnim hyrjen në sallë tetë herë për kamerën. Në dy herët e para buzëqeshja nuk ishte e sinqertë, në tre të tjerat flamuri dukej i palarë, dhe në tre të fundit një deputet u kujtua se nuk kishte veshur kollaren e protokollit”. Delegacioni i huaj u kthye në vendin e vet pa kontratë, por me një album fotografik të mrekullueshëm nga vizita.
Një gazetë lokale, që guxoi të botojë një artikull mbi mungesën e punës reale, u mbyll pas tre ditësh. Jo për arsye politike (të paktën kështu thuhej), por sepse nuk kishte asnjë foto të bukur shoqëruese. “Një lajm pa foto është një lajm i rremë”, deklaroi Autoriteti i Saktësisë së Komunikimeve.
Më e habitshmja ishte që ky sistem dukej të kishte pushtuar edhe jetën private të zyrtarëve. Një drejtor i thjeshtë tatimesh nuk mund të shkonte në dasmën e nipit pa marrë me vete kameramanin zyrtar. Një zëvendësministër i kulturës nuk mund të vizitonte nënën në fshat pa e paralajmëruar paraprakisht për ndriçimin natyral të oborrit. Një deputet, i kapur nga paparacët duke ngrënë qebap në një lokal të lagjes, humbi reputacionin publik, jo sepse hante qebap, por sepse qebapi nuk ishte fotogjenik.
Në fund, u krijua një gjendje e çuditshme: sa më shumë që rritej numri i fotove, aq më pak kishte për t’u treguar në to. Ministrat, deputetët, shefat e departamenteve dhe specialistët e pafund të imazhit filluan të vërenin se, megjithëse kishin arkiva të mbushura me mijëra foto e video, asnjë nuk kujtonte më çfarë ishte vendosur, miratuar, ose bërë në realitet.
Por kjo nuk u pa si problem. Përkundrazi, u shpall si arritje. “Historia do të na gjykojë nga imazhet tona, jo nga veprat tona”, shpalli Kryeministri, në një fjalim të transmetuar drejtpërdrejt në rrjetet sociale, i shoqëruar nga tridhjetë e gjashtë foto të vetes, nga tridhjetë e gjashtë kënde të ndryshme.
Në Republikën e Postimeve, fjala “punë” kishte humbur kuptimin e vjetër. Ajo tashmë nënkuptonte procesin e përjetshëm të përgatitjes për një foto. Punë do të thoshte të zgjidhje ngjyrën e këmishës, të rregulloje flokët sipas udhëzimeve të Departamentit të Harmonisë Kombëtare, dhe të mos qeshje kurrë pa lejen e Fotografit të Përgjithshëm të Shtetit.
Një shkrimtar i vjetër, i harruar nga të gjithë, u përpoq të botojë një ese ku thoshte se një ditë, kur dritat do të fiken dhe aparatet do të shuhen, do të mbetet vetëm errësira, dhe atëherë do të shohim se ç’kemi bërë në të vërtetë. Eseja u refuzua nga botuesit, sepse nuk kishte asnjë ilustrim.
E megjithatë, në një qoshe të errët të Arkivit Kombëtar, një dosje e vjetër me titull Procesverbale pune, 1995-1996 qëndronte ende e pluhurosur. Asnjë foto, vetëm faqe të zverdhura me fjalë. Ishte pothuajse e frikshme për çdo njeri të Postimeve të shihte një dokument pa asnjë imazh. Disa thoshin se, po ta shikoje gjatë, faqet fillonin të bëheshin të padukshme, sikur realiteti vetë nuk pranonte të ekzistonte pa u fotografuar.
Dhe kështu e të tjera me radhë, Republika vazhdonte punën e saj të përditshme: pozimi, retushimi, postimi, duke e ditur me krenari se, edhe po të mos bënte kurrë asgjë tjetër, do të mbetej gjithmonë e pavdekshme… në fotografi.
